De hortensia

Categorie: Planten

De hortensia is erg geliefd om zijn massale bloei en tevens om de lange bloeiperiode van eind juli tot in de herfst. Zelfs na de bloei behoud de hortensia zijn pracht door de uitgebloeide bloemen, als er in de winter sneeuw valt komen deze extra mooi uit. Ook kunt u de bloemhoofden drogen en heel lang bewaren, zeer geschikt voor in bloemstukken of bij het bloemschikken.

De Hydrangea’s bloeien van nature langs een bosrand, de loofbomen houden in de zomer de warme zonnestralen tegen en in de winter bieden zij beschutting tegen de wind. De meeste Hydrangea’s houden dus van een beschutte, licht beschaduwde plaats. (behalve pluimhortensia). De meeste hortensia’s zijn winterhard, de knoppen zijn goed bestand tegen de winterkou. Het enigste gevoelige moment is in het voorjaar als de knoppen gaan zwellen, want dan worden de planten vorstgevoelig. Een late nachtvorst kan jammer genoeg in één klap alle bloemknoppen kapot maken. Een hortensia die op een (te) zonnige plek staat is hier heel gevoelig voor, omdat de knoppen eerder zwellen dan eentje die in de halfschaduw staat.

De hortensia is niet zoals vaak gedacht een plant die uit onze cultuur komt, zoals de roos of lelie. De hortensia is pas twee eeuwen geleden voor het eerst in Europa gekomen hij is dus niet verbonden met onze cultuur. Van nature groeien zij in Azië en Amerika, ze groeien in milde streken waar het warm genoeg is om te overwinteren en koud genoeg voor de winterse rustperiode die de bladverliezers nodig hebben. In China heette de hortensia ‘Xiuqiu’ dat betekent ‘geborduurde bol’

Roze of blauwe hortensia’s

De bloemen van de hydrangea kunnen van kleur veranderen, er is geen plant die zo variabel is als de hortensia. Een jonge plant van dezelfde variëteit bloeit heel anders als een oude plant, een blauw bloeiende plant kan na het verplanten roze gaan bloeien. Al deze opmerkelijke eigenschappen zorgen ervoor, dat het soms heel moeilijk is om een naam aan een bepaalde hortensia te geven. Deze effecten doen zich trouwens alleen voor bij Hydrangea macrophylla en Hydrangea serrata die van nature in roze of blauwe tinten bloeien. Witte bloemen blijven wit, ze zijn ‘kleurecht’ wat inhoud dat ze op alle grondsoorten wit bloeien, alhoewel ze van kleur kunnen verschieten.

Een uitspraak die ik vaak hoor is dat Hydrangea’s op zure grond blauw bloeien en roze op kalkrijke grond. Zo gemakkelijk zit het niet in elkaar, alleen hortensia’s die genetisch zijn voorbestemd om blauw te kleuren zullen dit doen. Enkele soorten van de Hydrangea macrophylla die blauw kunnen bloeien zijn:

  • Nikko Blue
  • Bouquet Rose
  • Maréchal Foch
  • Rotkehlchen en Blaukehlchen
  • Altona
  • Europa
  • Hamburg

Het is wel zo dat alle Hydrangea’s roze bloeien op basische grond, roze is bij Hydrangea’s de meest voorkomende kleur.

De bovenstaande hortensia’s zouden als het goed is op zure grond zuiver blauw moeten bloeien. Als dit niet het geval is ligt dat aan aluminium gebrek in de grond, voeg extra aluminium toe in vorm van aluminiumsulfaat of kali-aluin. Dit kunt u verkrijgen bij de tuincentrum of drogist in de buurt. De kali-aluin kan het beste in september of oktober worden toegevoegd zodat het daaropvolgende groeiseizoen de eerste blauwe tinten al aanwezig zijn. Net als met meststoffen moet u voorzichtig zijn met kali-aluin, geef de plant elke keer een klein beetje, anders kunnen de bladeren en wortels verbanden. Vooral omdat de hortensia een oppervlakkig wortelgestel heeft moet u hier goed mee omgaan.

Bij struiken die wit bloeien blijven de randbloemen wit op iedere grondsoort. De kleur van de bloemen die het hart vormen, worden wel beïnvloed door de grondsoort. Als de zuurgraad veranderd zullen de kleine bloempuntjes blauw kleuren. Dit kunt u stimuleren door elke jaar een portie tuinturf aan de plant te geven. Op een gegeven moment krijgt u een blauw hart met een rand van helderwitte bloemen.

Hydrangea’s die in potten of bakken gehouden worden kunt u heel gemakkelijk op kleur houden. Als u een roze bloei wilt, kunt u de pot vullen met tuinaarde en wat compost plus een handje kalk.

Een blauwe bloei krijgt u door de pot te vullen met tuinturf of heidegrond en een scheut aluin erdoor. Het toevoegen van aluin in opgelost water versterkt het proces, dit is iets wat u elk jaar in oktober of vlak voor de bloei kunt herhalen.

Soorten hortensia’s

Er zijn vele soorten hortensia’s hieronder vindt u de meest gangbare soorten en de eisen die zij stellen:

Hydrangea macrophylla
Deze struik geeft een langdurige en royale bloei, er zijn ongeveer 100 variëteiten met zowel een bol als scherm bloeiwijze. De bladeren hebben een opvallende groene kleur en groeien aan het einde van de zomer boven de afgestorven bloemen uit.

Deze hortensia is zeer sterk ze levert bijna geen problemen op, het enigste probleem is vaak de mens zelf die het nodig vindt om de plant te snoeien. De H. macrophylla heeft geen snoei nodig, wel kunt u de plant verjongen als de struik te groot of te houtig wordt. Dit kunt u doen door de drie dikste takken aan het einde van de winter helemaal onderaan weg te snoeien.

Het probleem van deze hortensia is dat hij de bloemknoppen al voor de winter krijgt. Het is geen probleem als de winter koud is, maar wel een te vroeg voorjaar die er voor zorgt dat de knoppen gaan zwellen, en afsterven bij een late nachtvorst. Het kan helpen om de hortensia af te dekken met een deken, dit moet wel erg voorzichtig gebeuren omdat de knoppen heel gemakkelijk afbreken. Er zijn ook soorten die aan de zijtakken groeien, bijvoorbeeld ‘Semperflorens’ als de hoofdbloei door de nachtvorst verhinderd is, zullen de zijtakken toch nog bloemen dragen. Omdat de ‘macrophylla’ zo gevoelig is zult u goed moeten nadenken over de standplaats van deze plant. Een beschutte plaats waar hij geen last heeft van de noord en oost wind is ideaal. De macrophylla kan op elke grondsoort staan die voldoende vocht bevat. In klei groeien de planten langzamer als op veengrond, en op zandgrond kunnen ze snel last hebben van uitdroging. Het uitdrogen kunt u voorkomen door om het jaar de plant tuinturf te geven. De macrophylla heeft weinig voeding nodig, op zandgrond kunt u twee keer per jaar gedroogde koemest geven, in de winter en voor de bloei. Op klei en veengrond is een handje aluin meestal voldoende omdat deze grondsoorten van nature al erg voedzaam zijn.

Enkele variëteiten:

Bolbloemige cultivars

Europa:
Een van de hoogste hortensia’s wordt 2 m hoog, op neutrale grond krijgt hij een rozerode kleur en op zure grond paarsblauw

Hamburg:
Bezit enorme bloemhoofden en is de breedste van alle hortensia’s. Deze hortensia wordt vaak gebruikt

Alpenglühen:
Heeft een bijzondere rode bloeikleur, hij wordt meestal 80 tot 100 cm breed. Tevens heeft hij weinig last van ziekten en bloemen worden nooit blauw

Altona:
Een prachtige rijk bloeiende plant, afhankelijk van de grondsoort is hij roze of diepblauw. In de herfst kunnen de bladeren van groen naar rood verkleuren

Schermbloemige cultivars

White wave:
Is een sterke struik van 1,5 hoog, in de schaduw bloeit hij minder

Blaumeise:
Grote randbloemen om het hart dat meestal een paarsachtige kleur heeft. Op zure grond kleurt hij paars en op neutrale grond roze. Deze plant is jammer genoeg vorstgevoelig

Lanarth White:
Deze plant bloeit wit, op zure grond kunnen ze lichtblauw worden. Deze plant kan de zon goed hebben, behalve op droge zandgronden die de plant meestal niet overleeft

Rotehlchen:
De bloemen zijn groot en ogen soms rommelig, de bloemkleur is donker roze. Het is een prachtige plant voor in de pot, vooral omdat hij vorstgevoelig is

Hydrangea arborescens
Boomhortensia

Dit is een zeer sterke plant, die winterhard is, de bloemknoppen komen pas na de winter. De boomhortensia stelt weinig eisen betreffende de grondsoort of standplaats. De H arborescens komt oorspronkelijk uit de VS hij bloeide met schermbloemen (ipv de bollen).

De H. arborescens “Grandiflora’ is een afwijkende soort die met bolle bloemen bloeit. Hij groeit behoorlijk snel en de stengels zijn wat slapjes. Soms is het handig om tijdens de bloei een paar tonkinstokken te plaatsen,  zodat de takken niet afbreken. De ‘Grandiflora’ werd veel gebruikt, totdat de nu zo bekende ‘Annabelle’ opdook. De plant heeft bloemen van wel 30 cm doorsnee. Door de takken van de ‘Annabelle’ in het voorjaar bij de grond af te snoeien (de goed mest te geven met koemestkorrels), bent u verzekerd van een volle bloei met grote bloemtrossen.

Nog twee andere soorten zijn de ‘Hills of Snow’ en de ‘Radiata’.

Hydrangea aspera

Deze grote hydrangea is zeer indrukwekkend, zowel de bladeren als de bloemen zijn zeer groot. De aspera heeft een beschutte plaats nodig, in de wind zullen de bladeren al gauw scheuren.

De bloeitijd begint pas in augustus, dit komt mijn inziens erg goed uit omdat de vaste planten dan aan het eind van de bloei zijn. De kleuren van de bloemen laten zich niet beïnvloeden door de grondsoort. In de loop van de tijd zijn er een aantal Hydrangea geslachten onder de naam aspera gekomen terwijl ze behoorlijk verschillen. Twee  voorbeelden zijn de H. villosa en de H. sargentiana die nu allebei onder de H. aspera vallen.

Enkele variëteiten:

Macrophylla:
Groeit behoorlijk snel en wordt ongeveer 3 meter groot. Hij trekt aandacht doormiddel van zijn grote donkergroene bladeren. De bloeikleur is lilaroze

Peter Chappell:
De bloemschermen zijn helemaal wit van kleur, hij bloeit in augustus. De plant is nu nog behoorlijk schaars in Nederland, maar is zeker de moeite waard

Villosa groep of Villosa:
De plant verschilt heel duidelijk met de andere aspera’s, de bladeren zijn smaller en de groeiwijze is gespreid. Hij wordt niet hoger dan 1,5 – 2  m  wel wordt hij erg breed maar dit kunt u door snoeien enigszins beperken.

De kleur van de bloemen is blauw tot purper, de lokbloemen zijn eerst wit en verkleuren daarna naar roze of lavendel. Deze plant kan heel goed op het noorden staan en hij verdraagt droogte uitstekend

Hydrangea paniculata
Pluimhortensia

De pluimhortensia laat zich heel gemakkelijk snoeien, hij is een van de sterkste soorten in het Hydrangea geslacht. De welbekende ‘Grandiflora’ heeft als bijnaam ‘schapekop’ zo groot worden de bloempluimen. Als u de grandiflora nooit zou snoeien kan hij een hoogte bereiken van wel 6 m. Deze hortensia kan slecht tegen teveel nattigheid, in het ergste geval sterft de plant. Op arme grond kan het voor komen dat de pluimhortensia lichtgroene bladeren krijgt, de remedie is gedroogde koemest korrels toevoegen. Als het tijdens de bloei hard regent, kan het voorkomen dat enkele takken afbreken onder het gewicht van de bloemen.

Snoei de takken van de pluimhortensia aan het einde van de winter terug op drie ogen vanaf de grond. De pluimhortensia zal dan binnen de kortste keren uitlopen, en  zal grote bloemen dragen, als u de hortensia elk jaar zo snoeit wordt hij maximaal 1,5 m hoog.

Ook kunt u van de pluimhortensia een boompje snoeien. Snoei in het voorjaar alle takken weg behalve de meest rechtopstaande tak, ondersteun hem met een stok. Elke winter snoeit u de onderste loten eraf maar houdt de spil zelf met rust. Na een tijdje ontstaat er dezelfde situatie als met een roos, u kunt elk voorjaar iedere tak terug knippen op 3 ogen vanaf het ontstane kroontje.

Enkele variëteiten:

Grandiflora:
Is een van de meeste bekende hortensia’s in nederland. Hij krijgt elk jaar prachtige pluimen die van wit naar roze verkleuren

Greenspire:
Kan ongeveer 2.50 hoog worden, er ligt een groene waas over de bloemen, in het najaar blijven de bloemen groen. Dit is een zeer geschikte soort om een ‘boompje’ mee te maken

Floribunda:
Dit is een veel gebruikte struik met grote rechtopstaande bloempluimen. In de herfst verkleuren de bloemen naar ietwat roze

Tardiva:
Deze soort begint pas in september te bloeien, de witte pluimen geven een mooi effect

Praecox:
In tegenstelling tot de ‘tardiva’ de vroegst bloeiende pluimhortensia. Hij loopt in het voorjaar uit met heldergele bloemetjes, later wordt de kleur geel steeds sterker

Hydrangea  quercifolia
Eikenbladhortensia

De bladeren van de quercifolia lijken heel erg om het blad van de eik, alleen zijn de bladeren van de hortensia veel groter. In het najaar verkleurt het blad van groen naar rood en paars. De eikenbladhortensia is vooral heel mooi om zijn blad, de bloemen zijn zo groot dat ze tussen de bladeren verdwijnen. Het liefst staat hij op een zonnige plaats, hij bloeit dan ook veel beter. Deze hydrangea wordt krijgt in de breedte een doorsnee van 2 meter. Als de struik te groot wordt kunt u hem in de winter inkorten aan de zijkanten. Het mooist staat hij solitair.

Enkele soorten:

Snowflake:
Een dubbelbloemig eikenbladhortensia afkomstig uit de VS. In ons land zal de bloei wat achterwege blijven omdat zij de warmte van de VS is gewend. Op een zonnige plaats met goede beschutting, is er meer kans op een weldadige bloei. De bloemkleur is wit.

Harmony:
Heeft bloemhoofden van wel 30-40 cm doorsnee, hij lijkt heel erg op de H. paniculata ‘Annabelle’.

Achtergrondinformatie:

Internet:

Hovaria: www.hovaria.com

Boeken:

Hortensia’s
Florentine van Eeghen
Iban: 90-6255-990-5

Vijver

Zwembad