Verzorging

In het wild zaait de clematis zich uit in rotsspleten of waar de wind de zaden ook maar heen blaast. Maar de beste kansen zijn weggelegd voor de zaden die in de schaduw terecht komen of op een vochtige plek. De clematis lijkt niet zoveel behoefte te hebben aan een hoge lichtintensiteit, en net als in het wild groeien ze ook de tuin in halfschaduw, maar ze verlangen wel naar dagen om goed te groeien.

In de tuin is de beste plaats in diepe leemgrond of in een goed voorbereid plantgat, waarin het wortelstelsel vocht heeft om te groeien en schaduw om koel te blijven.
De bovengrondse delen mogen gewoon van de zon genieten. Bij een goede verzorging en extra toediening van water en voedsel, kan de clematis ook op minder ideale plaatsen groeien, bepaalde soorten en cultivars kunnen zelfs met succes in bakken gekweekt worden voor de patio of kleine tuin

Clematis planten kiezen

Het is belangrijk om een goede plant te kiezen. Kleine, zwakke en goedkope planten zijn geen goede aankoop. Sterke, goed vertakte en gezonde, jonge planten die in een 1 liter pot staan , zijn het best en moeten snel kunnen aanslaan. Grotere planten in potten van ca. 2 a 3 liter slaan ook aan en geven snel resultaat, maar hoe groter de plant, hoe hoger de prijs.

Planten aan en stok van slechts 35-45 cm zijn prima, als ze maar goed vertakt, sterk en gezond zijn. Het belangrijkste onderdeel van een te planten clematis is een krachtig wortelstelsel en gezonde hoofdstengels. Goed ontwikkelde stengels hoeven niet langer te zijn dan 8-10 cm.
Of je de clematis nu langs een muur, tegen en pergola, in een boom of als bodembedekker gaat groeien, de grond regels voor de juiste voorbereiding van een plantgat zijn in principe hetzelfde.

De clematis kan het best zover mogelijk van de onderkant van de muur geplant worden, want de grond is daar meestal droog en zomers erg heet, vooral aan de zuidkant van muren.
Kies altijd voor een standplaats in een zoveel mogelijk schaduw, dus als een clematis in een grote boom moet groeien plant hem dan aan de schaduw kant van de stam.

Het planten

Een clematis kan het gehele jaar door geplant worden. De beste planttijd is eind zomer (tenzij het nog erg warm is )tot het eind van de herfst of begin van de winter.
Het beste moment is dus als de grond nog warm is van de zomerzon, voor hij echt nat en te vochtig wordt. Als in dit jaargetij de plant geplant word dan kan de clematis nog nieuwe wortels vormen voor de winter invalt.

• Graaf een gat van 45×45 cm en gooi de grond weg, behalve wanneer het goede leemgrond is
• Maak de bodem en de zijkanten goed los met een riek
• Schep een 7- 10 cm dikke laag goed verteerd stalmest of tuincompost onder in het gat en hark het door de grond
• De clematis wortels mogen hier mee niet in aanraking komen
• Vul het gat met goede leemgrond of potgrond gemengd met twee emmers tuinturf waaraan twee handen beendermeel of de juiste hoeveelheid meststof, trap de grond aan zodat hij minimaal goed inklinkt
• Zet de clematis met pot en al 20 min in een emmer water zodat de grond doordrenkt is en de wortels zich volzuigen met water
• Daarna neem je de plant voorzichtig uit de pot, zorg er voor dat je de wortels niet beschadigd
• Plant de clematis 6 cm dieper dan hij in de pot stond zodat hij gemakkelijk ondergrondse knopen kan maken Druk de plant voorzichtig aan met de vlakke hand
• Geef de plant steun
• Zet mos of gras om de stammetje zodat het koel blijft

Na het planten geef je de plant 5 liter water herhaal dit na twee dagen als het warm en droog weer is. Geef in de zomer dagelijks water

Bemesten

In de groeiperiode moet jaarlijks een mulchlaag aangebracht worden om de plant in goed conditie te houden.
Bemesting bevordert de groei, meer bloemen en een veel gezondere plant.
Een in het voorjaar geplante clematis heeft zeker bemesting nodig dit kan je tegelijk met het gieten gebeuren door vloeibare meststof te gebruiken. Gewone vloeibare rozenmest is goed, hoeveel en hoe vaak je bemest hangt van de soort af, kijk altijd naar de gebruiksaanwijzingen van de fabrikant.
Eerst aan het eind of begin van het voorjaar een mulchlaagje aanbrengen van 8 cm houd het rondom de stengels 10-13 cm vrij. Halverwege het voorjaar kun je beginnen met bemesten tot vlak voor de bloei.
Na de bloei kun je verder gaan met bemesten dit bevorderd dan de groei en misschien komt er dan een tweede bloei. Als je in de bloeitijd bemest dan zal de bloei vroegtijdig beëindigt worden.

Snoei pricipe van de clematis

Veel mensen vinden het snoeien van een clematis ingewikkeld, maar als je de bloeigewoonte begrijpt, is het eigenlijk heel eenvoudig. In principe bloeit de clematis op het oude of op het nieuwe hout.
Het is een wat grijs gebied, de clematis doet niet ieder jaar hetzelfde op hetzelfde tijdstip, maar als de naam van de plant bekend is, kun je in catalogussen op zoeken hoe je de plant moet snoeien en verzorgen. Een goede vuist regel is als hij voor eind juni bloeit, niet snoeien want dan bloeit hij op oud hout.

Groep een
Bestaat uit alle vroegbloeiende, winter-groene soorten en hun gekweekte vormen, de C. alpine en de C. macropetala-typen, de C. montana-groep en alle andere soorten die aan het begin of halverwege het voorjaar bloeien.
De clematissoorten en cultivars die tot deze groep behoren, hebben bloemen die alleen of in trossen staan aan 5-13 cm lange bloemstelen uit de bladoksel van de knoppen die het voorgaande seizoen gevormd en gerijpt zijn. Daarom mag er pas gesnoeid worden als de hoofdbloeitijd voorbij is. Sommige clematissen uit deze groep geven s’zomers enkele bloemen op nieuw hout, vooral de C. alpina en c. macropetala typen.

Groep twee
Bestaat uit alle op oud hout bloeiende clematissen, de vroege, grootbloemige cultivars , de gevulde en halfgevulde en de grootbloemige cultivars die in juli bloeien. De clematis cultivars die tot deze groep behoren, hebben hun hoofdbloei ook uit bladoksels van knoppen die het vorige seizoen zijn gevormd en gerijpt.
Hoe lang de nieuwe scheuten zijn voor er een alleen staande bloem ontstaat is verschillend per cultivar. Maar algemeen geldt: hoe vroeger de cultivar bloeit, hoe korter de bloeistengel.

Groep drie
Bestaat uit de late, grootbloemige cultivars, de C.viticella-typen en alle laatbloeiende soorten en de gekweekte vormen die bloeien op hout van dit jaar. Meestal bloeien ze overdadig en geven ze veel bloemen per stengel, sommige in pluimen zoals C.recta, andere aan uiteinden langs de bloeistengels, zoals C. ‘Jackmanii’

Het snoeien van de clematis groepen

Na de snoei ontstaan bij alle clematissen van deze groep nieuwe scheuten, die verder in het seizoen uitrijpen en het volgende voorjaar of begin zomer bloemen dragen.

Groep een
Alle dode en zwakke stengels kunnen na de bloei, meestal in de voorzomer, worden verwijderd en de scheuten die buiten het steunmateriaal groeien, worden verwijderd of ingekort.

Groep twee
Alle dode en zwakke stengels moeten eind winter of begin voorjaar worden verwijderd, de overige stengels moeten vlak boven het hoogste paar dikke okselknoppen worden gesnoeid.
Tegelijkertijd wordt al het oude, dode of groene blad weggehaald. Uit die dikke okselknoppen, die aan het begin van het voorjaar goed te zien zijn, ontstaan in de zomer de grote bloemen. De ranken moeten zorgvuldig geleid en aangebonden worden aan het steun materiaal of de gastheer, op regelmatige afstanden, zodat het vooral het onderste gedeelte van de plant goed bedekt is. Leid eventueel enkele stengels omlaag om gaten te bedekken.
Als halverwege het voorjaar nieuwe scheuten ontstaan, moeten deze ook zorgvuldig geleid worden.

Groep drie
Deze groep moet drastisch gesnoeid worden, waarbij de stengels eind winter of begin voorjaar worden verwijderd. Alle bovengrondse delen kunnen terug gesnoeid worden tot een krachtige bladokselknopen vlak boven de voet van overjarige stengels, op ca, 30-75 cm boven de grond.
Ook alle dode bladeren worden verwijderd.
Nieuwe scheuten die halverwege de lente verschijnen, worden zorgvuldig aangebonden, waarbij ze regelmatig verdeeld moeten worden over het steunmateriaal of de gastheer.
Clematissen uit deze groep die door groenblijvende bomen of struiken groeien, kunnen laat in de herfst worden ingekort.
Dan wordt ongeveer tweederde van de bovengrondse delen afgeknipt.
Dit beperkt niet allen windschade aan deze meestal wintergroene clematissen, maar de struik of boom ziet er in de winter ook veel mooier uit dan als hij niet bedekt is met stengels en natte bladeren van de clematis. De definitieve snoei kan dan eind winter of begin voorjaar plaatsvinden

De pas geplante clematis

Moeten afhankelijk van welke groep zij behoren, het eerste voorjaar na het planten stevig worden gesnoeid, tenzij er al voldoende krachtige stengels aanwezig zijn.
Alle stengel worden terug gesnoeid tot ca. 30-45 cm, zodat er aan de voet van de plant nieuwe scheuten ontstaan.

Snoeien van clematis bodembedekkers

Moeten met tweederde worden ingenomen aan het eind van de herfst.
Clematis uit de Sectie Viticella, die door of over winterheide groeit wordt dan tot 30 cm boven de grond gesnoeid.

Snoeien om de bloeitijd te wijzigen

Kan ervoor zorgen dat de vroege hoofdbloei verloren gaat, geeft de plant bloemen tijdens de bloeiperiode van bijv een roos. Als een clematis cultivar uit een snoeigroep twee is uitgekozen, omdat bijvoorbeeld de bloemen mooi combineren met een roos, kan hij gesnoeid worden volgens de regels die gelden voor groep drie
Geschikte clematissen hiervoor zijn de cultivars met herbloei uit groep twee, zoals C. ‘Elsa Späth, C’General Sikorski’ of C. ‘Niobe’ .

Grootbloemige cultivars die midden in de zomer bloeien

Sommige grootbloemige cultivars met de hoofdbloei begin zomer aan de lange stengels, die uit okselknoppen op overjarig hout zijn ontstaan, kunnen zonodig gesnoeid worden volgens de regels van groep drie i.p.v. die voor groep twee.

Er zullen wel vroege bloemen verloren gaan, maar het is goed voor de planten, die krachtig zullen groeien en langdurig bloeien van de voorzomer tot halverwege de herfst.
Deze clematissen, die afstammen van de oude C. lanugunosa-typen, horen eigenlijk noch in groep twee, noch in groep drie, dus de ervaring zal leren welke methode het beste is.

Zomersnoei en uitgebloeide bloemen verwijderen

Sommige clematiskwekers halen uitgebloeide bloemen liever weg om doorbloeien te bevorderen, vooral bij de vroege, grootbloemige, enkele, gevulde en halfgevulde clematisplanten.
Het is zeker waar dat het verwijderen van oude bloemen met een stuk stengel van 2-3 mm, nieuwe scheuten doet ontstaan die later ook zullen gaan bloeien.
Het is belangrijk om de clematis te voorzien van voldoende water en voedsel.
Het enige nadeel is dat de mooie zaadhoofdjes verloren gaan. Een oplossing kan zijn om slechts de helft van de uitgebloeide bloemen weg te halen, zodat de rest zich kan ontwikkelen tot pluizige zaadhoofdjes, die ook belangrijk zijn.
Dit is vooral aan te bevelen voor clematissen die in bakken staan.

Het snoeien van gemengde clematisgroepen

Veel mensen laten clematissen uit alledrie de snoeigroepen door elkaar groeien om een lange bloeiperiode te krijgen. Tenzij u uitzonderlijk goede ogen en oneindig veel geduld hebt, is het bijna niet te doen om uit te zoeken welke stengel bij een bepaalde clematis hoort, zodat hij op de juiste snoeiwijze gesnoeid kan worden. Het is dus misschien handig om allen planten uit groep twee en drie te combineren.
Als dan de verkeerde stengel wordt gesnoeid of beschadigd, is alle nog niet verloren voor het volgende seizoen, er zal allen een latere bloei optreden. Het is mooier een clematis te combineren met andere clematissen, vanwege de mooie kleur combinaties.
Door bijv de roze, blauwe, en witte C. alpina- en C macropetala-typen bij elkaar te zetten, ontstaan geen problemen bij het snoeien.
In bakken kan het erg leuk zijn om twee tot drie cultivars uit groep twee te planten, en als de bloeitijden iets verschillen is dat mooi meegenomen.

Ziekten en plagen bestrijden

Gelukkig zijn er maar weinig ziekten en plagen die de clematis aantasten, hoewel elke tuinier vreest voor de clematis-verwelkingziekte. Andere problemen zijn die waar ook andere planten last van hebben, bladluizen, witte vlieg, spint en meeldauw. Deze ziekten zijn gemakkelijk te voorkomen of te bestrijden.

Bladluizen en witte vlieg

Bladluizen kunnen eind voorjaar of begin zomer lastig zijn, omdat ze de jongen groeitoppen en het blad beschadigen. Besproei de planten het liefst met milieu vriendelijke, eventueel zelfgemaakte middelen.
Witte vlieg veroorzaakt minder ongemak en tast allen planten aan die onder het glas groeien, ook hier zijn milieu vriendelijke middelen te koop

Vogels in het voorjaar beschadigen kleine vogels, zoals de goudvinken, vaak de gezwollen bloemknoppen van de C. montana – groep en soms ook de okselknoppen van grootbloemige cultivars, dit is zelden een groot probleem.

Oorwormen

Deze kunnen behoorlijk lastig zijn, vooral als de clematis in de buurt van oude gebouwen staan met gescheurde bakstenen of balken, waarin de oorwormen zich overdag graag verbergen. ’s Nachts komen ze te voorschijn om gaten in de clematisbladeren te eten, jonge scheuten af te knagen en gaten te boren in de bloemknoppen, die vaak dan vernield zijn voor ze opengaan. Stop mos, hooi of stro in een kleine bloemknop en zet deze omgekeerd op de stok tussen de planten. De oorwormen zullen in het mos kruipen en kunnen verplaats of vernietigd worden.

Muizen

Muizen hebben een nare gewoonte om stengels bij de grond door te knagen en als nestmateriaal te gebruiken.
In zo’n geval blijkt hoe belangrijk het is om de clematis extra diep te planten, zodat deze nieuwe ondergrondse knoppen kan maken. Er kunnen muizenvallen in plastic buizen worden geplaatst, maar voor een grote tuin is dit een hele klus.
Ook een manier is om de muizen een vaste voedingsplaats te geven geef ze dan een bakje met graan of maïs, als dan de muizen hun nachtelijke bezoekjes er aan brengen, dit is te zien aan de muizenkeutels, dan kan er in plaats voor de graan of maïs giftige maïs neer gezet worden.
De muizen zullen het eten, en het geven aan hun jongen zo sterft de hele muizen familie in hun eigen hol.
Het voordeel is dat als de muizen uw clematis snoeien, dat de planten bossig worden en onderaan goed vertakt zijn.

Konijnen

Konijnen vernielen bovengrondse delen, dus voorzorgsmaatregelen zijn noodzakelijk als ze in de buurt zijn.
Er zijn twee manieren om de planten te beschermen. Draineerbuizen van klei vallen niet zo erg op tussen het blad en als een ca. 45 cm lang stuk boven op de wortel kluit wordt gezet, dan groeien de clematis stengels er door omhoog.
Als de konijnen toch schade veroorzaken, is dat boven de pijp en zal de clematis opnieuw uitlopen.
Een andere mogelijkheid is fijnmazig kippengaas. Hiervan kan een kraag geknipt worden van 25 cm doorsnede en 60 cm hoog. Na verloop van tijd valt het kippengaas nog minder op dan de draineerbuizen of andere boombeschermers die je beter niet kunt gebruiken, behalve in bostuinen.

Spint

Spint tast de clematis meestal aan als de grond droog is en het een goed spintjaar is.
Een zware aantasting is te herkennen doordat de bovenkant van de bladeren vlekkerig en lichter van kleur wordt, als het blad wordt omgedraaid, blijkt de onderkant meestal bedekt te zijn met rozerode beestjes.
Omdat het blad en de bloemknoppen zwaar vervormen, moet de clematis direct gecontroleerd worden of de spint op andere planten wordt aan getroffen. Hier geld voorkomen is beter dan genezen, gebruik eventueel een bestrijdingsmiddel dat voor rozen wordt aanbevolen.

Naakt- en huisjesslakken

Deze plagen veroorzaken problemen tijdens zachte winters en vroeg in het voorjaar.
Ze vreten van jongen scheuten en de dikke bladokselknoppen, die soms helemaal verdwijnen.
Er zijn verschillende bestrijdingsmiddelen te koop, maar u kunt ook proberen ze te vangen door een ondiepe, met bier gevulde schaal bij de planten neer te zetten.
Een laagje ruw materiaal rond de planten zoals schelpen of eierdoppen, dit kan helpen om de slakken tegen te houden.

Clematis- verwelkingziekte

Dit is het grootste probleem voor clematisliefhebbers, hoewel gelukkig alleen grootbloemige cultivars worden aangetast en niet de andere soorten en hun kleinbloemige cultivars.
Clematis verwelkingziekte wordt meestal veroorzaakt door de schimmel Phoma clematidina.
Meestal wordt de clematis bij of vlak boven de grond aangetast.
Het lijkt erop dat de schimmel de clematis stengel binnendringt door een scheurtje of door een oude beschadiging. Als hij begint te groeien, vernietigt hij de cellen in de stengel waardoor de sapstroom wordt geblokkeerd, de stengel zakt in elkaar wordt zwart en later bruin als hij verwelkt.

Wat de vorige dag nog een gezonde plant leek, kan in een nacht helemaal in elkaar storten, hoewel er soms maar één of twee stengel aangetast zijn. Clematis verwelking ziekte tast de planten meestal vroeg in de zomer aan, vaak als ze net gaan bloeien, waardoor de tuinier erg teleurgesteld kan worden. Als deze ziekte wordt geconstateerd moeten aangetaste stengels verwijderd worden en in de GFT-bak gegooid worden.

De schimmel kan al voor de aantasting in de grond hebben gezeten en door de regen of gieten op de plant zijn gespat. Daarom is het goed om de voet van de overgebleven stengels en de grond tot minimaal 60 cm rond de plant met water te doordrenken.
Om de uitbreiding van de ziekte te voorkomen en de kans op aantasting te verminderen kan een fungicide gebruikt worden. Als de clematis onder het aardoppervlak is geplant en er ondergrondse knoppen zijn gevormd, zal de plant zich meestal herstellen en uitlopen.
Als dat gebeurt, kan er meerdere malen met een fungicide worden gespoten om de resterende sporen van Phoma clematidina te vernietigen.

Waarneer de nieuwe scheuten zo’n 25-30 cm lang zijn, moeten ze getopt worden, zodat ze zich beter vertakken. Het is belangrijk dat de nieuwe stengels zo hard mogelijk worden, ook is het belangrijk dat ze zorgvuldig aan gebonden worden, zodat de wind of regen geen vat op ze krijgt. Gedurende herstelperiode wordt de plant behandelt alsof hij net geplant is.
Als de clematis vaker wordt aangetast dan kan hij beter worden verwijderd.

Wanneer uw tuin vaker wordt aangetast door de clematis verwelking ziekte ga dan over op C. viticella-typen deze hebben geen last van de verwelking ziekte.

Meeldauw

Meeldauw tast meestal later bloeiende, grootbloemige cultivars aan.
Ter voorkoming kun je spuiten met milieu vriendelijke middelen op basis van organische vetzuren en zwavel.